Voor het VBO, dat door de Commissie Binnenlandse Zaken van het federaal parlement uitgenodigd werd om zijn visie over deze materie te delen, staat het economische aspect van migratie centraal met de klemtoon op een en-enverhaal: én buitenlands talent aantrekken, én ons Belgische arbeidspotentieel verder aanboren om tegemoet te komen aan de noden van de arbeidsmarkt. Het VBO identificeerde vervolgens de volgende aandachtspunten, en formuleerde diverse aanbevelingen.

Structurele problemen in werking arbeidsmarkt

Beide pistes – aantrekken en activeren – zijn noodzakelijk om het hoge aantal openstaande vacatures (meer dan 130.000 in het derde kwartaal van 2020) in te vullen. COVID-19 had daar overigens slechts een zeer milde impact op (bijna 140.000 vacatures eind 2019), waardoor ons land nog steeds de hoogste vacaturegraad van Europa kent, op Tsjechië na. Samen met de lage en slechts matig stijgende werkgelegenheidsgraad (70,2% in Q3 2020) wijzen de blijvende krapte en de mismatch tussen vraag en aanbod van arbeid enerzijds, en het grote aantal inactieven in ons land anderzijds, op structurele problemen in de werking van onze arbeidsmarkt.

België onvoldoende aantrekkelijk voor buitenlands toptalent

Met gemiddeld slechts een 19de plaats (op 35 landen) scoort België ondermaats op vlak van aantrekkelijkheid voor getalenteerde migranten (OECD Indicators of Talent Attractiveness). De studie van de Nationale Bank geeft daarnaast ook aan dat ons land voornamelijk migranten in het kader van gezinshereniging en vluchtelingen aantrekt, die in vergelijking met andere Europese landen doorgaans lager gekwalificeerd zijn.

Gerichte maatregelen nodig voor aantrekkelijkheid t.a.v. toptalent en activering van arbeidspotentieel

Gerichte maatregelen om buitenlands talent aan te trekken en ons land te profileren als een aantrekkelijk gastlandvoor hoog- en middengekwalificeerd talent dringen zich op. Dat kan onder meer door de toegang voor hoogopgeleid talent te vereenvoudigen op basis van kwalificatie van de werknemer en salarisdrempel – hoewel met dat laatste omzichtig omgesprongen moet worden om te vermijden dat België zich ‘uit de markt prijst’ of door middengekwalificeerd talent aan te trekken op basis van functiekwalificaties voor structurele knelpuntberoepen – bijvoorbeeld op basis van de knelpuntberoepenlijsten. Daarnaast is er nood aan één duidelijk, centraal aanspreekpunt voor internationaal talent: een digitale onestopshop, een toegankelijke, centrale portaalsite die vervolgens overzichtelijk kan doorverwijzen naar de juiste websites voor de nodige informatie, maar ook voor toegankelijke, vlotte, digitale applicatieprocedures. Ook een vlot, eenduidig en toegankelijk mechanisme voor de erkenning van kwalificaties dient een optimale tewerkstelling te faciliteren.

Daarnaast tonen cijfers van onder meer Statbel en Steunpunt Werk (2019) aan dat er ook in de binnenlandse workforce nog heel wat mogelijke werkzaamheidsgroei ligt door het inzetten van de potentiële arbeidsreserve. Dat is onder meer het geval bij personen met een arbeidshandicap, kortgeschoolden en 55-plussers, maar nog het meest bij personen geboren buiten de EU. Onderstaande grafiek (Steunpunt Werk o.b.v. Statbel, 2019) toont dit zeer frappant aan, met in oranje de effectieve werkzaamheidsgraad en in grijs het groeipotentieel met actieve werklozen en zoekende, beschikbare en inzetbare niet-beroepsactieven.

Naast voorgenoemde nodige maatregelen, pleit het VBO eveneens voor een gericht doelgroepenbeleid om mensen met een buitenlandse origine, met bijzondere aandacht voor vrouwen, te bereiken en naar de arbeidsmarkt te begeleiden. Ook zijn verdere inspanningen nodig inzake taalonderwijs en vorming voor anderstalige nieuwkomers.

VBO – Om ook effectief tot een tewerkstellingsgraad van 80% te komen, moeten we inzetten op een en-enverhaal: én ons land promoten om buitenlands talent aan te trekken, én het onbenutte arbeidspotentieel in ons land aanboren. Het VBO staat daarbij eveneens voor een positieve benadering van diversiteit als meerwaarde voor ondernemingen, werkt mee aan bewustmakingscampagnes, en promoot positieve acties zoals het actieplan voor meer diversiteit in de onderneming.