Onze halfjaarlijkse conjunctuurbarometer ‘Focus Conjunctuur’ toont dat liefst 42% van de bedrijfssectoren verwacht dat de economische situatie er de komende zes maanden zal op achteruitgaan. In mei vorig jaar was dat nog ‘maar’ 25% van de sectoren. Het krimpende optimisme kan niet los worden gezien van de kostenexplosie die veel bedrijven op zich af zagen komen en nog zien komen. In de eerste plaats is er de sterke stijging van de energiekosten. Daarnaast werden tal van grond- en hulpstoffen fors duurder. Ten slotte zorgt de automatische loonindexering ervoor dat de loonkosten in 2021-2022 met 5 tot 6% zullen stijgen, terwijl 2,8% werd verwacht bij de berekening van de loonnorm. Daardoor alleen al zal de competitiviteit van de ondernemingen ten aanzien van onze belangrijkste handelspartners Nederland, Frankrijk en Duitsland met 2 tot 3% verslechteren. Andere, meer aanslepende risico’s zetten de groeiperspectieven en de loonkosten extra onder druk. Denk aan de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt, de nijpende schaarste aan cruciale industriële goederen, zoals microchips, de ontwrichting van het internationaal transport, en last but not least de vaccinatieonzekerheid tegen de oprukkende COVID-19-varianten.

Zieke man

Als we vandaag niet ingrijpen, wordt België opnieuw de zieke man van Europa. Want, door de automatische loonindexering zal de hoge inflatie ons land veel harder raken dan de rest van de wereld. De verwachte stijgende loonkosten kunnen immers onmogelijk worden gecompenseerd met de veiligheidsmarge die de Wet van 96 voorziet. Gevolg? Onze lonen gaan veel sneller stijgen in vergelijking met onze buurlanden waardoor onze loonkostenhandicap – waar iedereen tijdens de vorige regeerperiode zo hard heeft voor gestreden om die aanzienlijk te verlagen van 16 naar 10% – in twee jaar tijd opnieuw zal stijgen van 10 tot 14%.

Ben ik nu een doemdenker? Neen, wel een realist. Uit onze conjunctuuranalyse blijkt immers dat de inflatie hoger zal uitkomen dan de ramingen van de Nationale Bank of het Planbureau. Bij een rist sectoren zijn nog geen prijsverhogingen aan de orde omdat de oude leveringscontracten nog gelden. Maar ze komen er hoe dan ook aan en ze zullen tot nog meer inflatie leiden. Een gevaarlijke loon-prijsspiraal tekent zich dus af.

Indexsprong vermijden

Is een indexsprong als remedie dan onvermijdelijk? Neen. Biedt hij een uitweg? In extremis, ja! In het verleden moesten we in België om de vijftien jaar zwaar ingrijpen via indexsprongen, devaluaties of loonblokkeringen om jobverlies bij de bedrijven tegen te gaan. Dat kwam telkens omdat het probleem van een loonontsporing te laat werd erkend. Laat ons de kop nu niet in het zand steken en dezelfde fout maken, maar vandaag ingrijpen. Dan kunnen we harde maatregelen, zoals een indexsprong – die ik trouwens zelf niet sociaal vind – alsnog vermijden. De indexering wordt niet door Sinterklaas betaald, maar door de bedrijven die de kost moeten dragen door nog meer te presteren of prijsstijgingen door te voeren. Daarom moet de indexering binnen het sociaal overleg ‘waarde’ krijgen. Tegelijk moeten we ons strikt aan de Wet van 96 houden. Op die manier zou de extra loonstijging deels kunnen worden opgevangen in het eventueel interprofessioneel akkoord van 2023-2024. Daarnaast kunnen creatieve oplossingen soelaas brengen, zoals een deel van de indexering omzetten in andere verloningsvormen die aan maatschappelijke uitdagingen, zoals de vergrijzing, tegemoetkomen. Alle oplossingen zijn welkom, zolang ze maar een rem zetten op de kostenexplosie voor bedrijven.

“Is een indexsprong onvermijdelijk? Neen. Biedt hij een uitweg? In extremis, ja!”

Voorkomen in plaats van genezen

‘Gouverner, c’est prévoir’, wordt wel eens gezegd. Welnu, in België heeft men blijkbaar een patent op de driefasen-benadering: een ernstig probleem wordt eerst ontkend, vervolgens wordt het geminimaliseerd en ten slotte wordt men door de realiteit op het terrein verplicht om drastische maatregelen te nemen. Dat is per definitie het geval voor alles wat te maken heeft met lonen, indexeringen en concurrentiekracht. Vandaar onze oproep om voor één keer tijdig het probleem aan te pakken en zo bruuske maatregelen, zoals een indexsprong, te vermijden. Voorkomen is beter dan genezen!

> Klik hier voor de analyse ‘Focus Conjunctuur’ 

Foto ©belga