En die diagnose is duidelijk. De verschillende gezondheids-, klimaat- en energiecrisissen legden de sterktes, maar ook de zwaktes van ons economisch model bloot. Volgens de NBB moet de Belgische economie duurzame welvaart creëren door middelen efficiënt in te zetten voor welvaartscreatie, door de productiefactor arbeid duurzaam en aanzienlijk sterker in te zetten en, ten slotte, door het energiesysteem bij te sturen naar koolstofneutraliteit.

Een opflakkering van de inflatie

In deze editie focuste het jaarverslag van de NBB meer bepaald op de wereldwijde opflakkeringen van de inflatie als gevolg van geopolitieke spanningen, verstoringen in de toeleveringsketens en schokken op de energiemarkten in 2022. Door onze openheid voor internationale handel en ons relatief hoge energieverbruik heeft de inflatie België, ondanks de overheidsmaatregelen, harder getroffen dan onze buurlanden. Dat zorgde ervoor dat de Belgische economie verarmde, maar de automatische indexering die in België wordt doorgevoerd heeft de koopkracht van de huishoudens over het algemeen beschermd (hoewel de indexering niet elk huishouden in dezelfde mate beschermt). De indexering dreef daarentegen de loonkosten op en vergrootte de kloof met onze belangrijkste handelspartners. De NBB herinnert er in dat verband aan dat het systeem van automatische indexering alleen houdbaar is als rekening wordt gehouden met de gevolgen ervan voor het concurrentievermogen van de ondernemingen. Het strikte kader voor de bepaling van loonstijgingen moet een langdurige ontsporing van het concurrentievermogen kunnen voorkomen. Dat kader wordt echter onder druk gezet door de huidige sterke inflatieopstoot. Door de automatische indexering van de lonen werd die forse stijging van de prijzen bijna volledig door de ondernemingen opgevangen. De automatische indexering vormt, via het effect ervan op het kostenconcurrentievermogen van onze ondernemingen, een kwetsbaarheid voor de Belgische economie.

De houdbaarheid van de overheidsfinanciën leidt tot bezorgdheid

De hoge inflatie had ook een belangrijke impact op de overheidsfinanciën, maar heeft ze op zich niet verslechterd, aangezien de inflatie een impact heeft op zowel de overheidsinkomsten als de
-uitgaven. Niettemin veroorzaakte de asymmetrische aard van de inflatieopstoot enerzijds een reactie van de overheid in de vorm van discretionaire maatregelen die rechtstreeks nadelig zijn voor de overheidsfinanciën en anderzijds een verarming van de nationale economie die onrechtstreeks nadelig is voor de overheidsfinanciën. Daarnaast blijven de structurele uitdagingen van de Belgische overheidsfinanciën heel groot. De risico’s voor de houdbaarheid van de overheidsschuld zijn hoog op middellange en lange termijn en stemmen tot bezorgdheid. De NBB stelt in haar rapport vast dat het stijgende begrotingstekort het gevolg is van de toenemende primaire uitgaven waaronder met name de stijgende pensioenuitgaven die de overheidsfinanciën zwaar onder druk zetten. De NBB vermeldt ook dat een aanzienlijke consolidatie-inspanning van de verschillende (federale en gefedereerde) entiteiten van de overheid nodig zal zijn om de schuldgraad terug te dringen.

Een dynamische arbeidsmarkt die enige tekenen van vertraging toont

Hoewel er netto 100.000 nieuwe jobs werden gecreëerd, blijft de werkgelegenheidsgraad in vergelijking met andere landen laag en blijven we nog veraf van de 80%- doelstelling die we tegen 2030 moeten verwezenlijken. Om die te bereiken moeten nog meer dan 530.000 mensen werk vinden. Afgezien van de werklozen moet de effectieve participatie worden verhoogd binnen de reserve aan inactieve arbeidskrachten. De NBB beveelt aan om echte hervormingen door te voeren om werk aantrekkelijker te maken (dan werkloosheid of inactiviteit). Ondanks bepaalde maatregelen, zoals de degressiviteit van de werkloosheidsuitkeringen, blijft de impact ervan in werkelijkheid beperkt. Enerzijds zijn de uitkeringen (in percentage van het loon) relatief hoog in vergelijking met andere landen. Anderzijds ligt de netto financiële winst tussen werkloosheid/inactiviteit en werk te laag. Dat kan onder meer worden verklaard door de aan het statuut van uitkeringsgerechtigde verbonden voordelen, die verdwijnen bij de terugkeer naar werk.

> Voor meer informatie verwijzen we naar het jaarverslag van de NBB dat beschikbaar is via volgende link: https://www.nbb.be/nl/artikels/verslag-2022-economische-en-financiele-ontwikkelingen