Op een dag dat er veel zon is en het hard waait, produceren windmolens en zonnepanelen veel elektriciteit. Mogelijk volstaat al die hernieuwbare elektriciteit om aan de volledige elektriciteitsvraag te voldoen. Zon en wind zijn gratis dus de productiekost van deze elektriciteit is heel laag. Bijgevolg is de prijs die gezinnen en bedrijven ervoor moeten betalen ook laag.

Maar als het enkele dagen later bewolkt is en niet waait, krijgen we geen elektriciteit uit wind en zon. Dan zijn andere productie-eenheden, vb. kerncentrales of gascentrales, nodig om in de nodige elektriciteit te voorzien. De productiekost van die elektriciteit is hoger en dus moet er ook meer betaald worden.

Met die marktwerking zijn er dus aan de ene kant de elektriciteitsproducenten die investeren in hernieuwbare productiecapaciteit en gerust kunnen zijn dat de door hen geproduceerde elektriciteit verkocht zal raken omdat die de laagste productiekost heeft. Aan de andere kant zijn er de elektriciteitsverbruikers die een lage prijs moeten betalen voor de elektriciteit als er voldoende hernieuwbare elektriciteit wordt geproduceerd. De keuze om de elektriciteitsmarkt op die manier te organiseren ligt dus aan de basis van de lage elektriciteitsprijzen waarvan we allemaal jarenlang hebben kunnen genieten.

In het voorbije jaar moesten we echter vaststellen dat er ook nadelen verbonden zijn aan die marktwerking. Door de oorlog in Oekraïne en het stopzetten van de gasleveringen uit Rusland is de gasprijs gestegen tot ongekende hoogtes. Daardoor is het produceren van elektriciteit met gascentrales veel duurder. En aangezien die vaak moeten bijspringen om in de nodige elektriciteit te voorzien, werd de elektriciteitsfactuur voor gezinnen en bedrijven plots vele malen duurder. Via haar voorstel tot hervorming van de elektriciteitsmarkt wil de Europese Commissie dat nadeel wegwerken door nog meer in te zetten op hernieuwbare energie en het gebruik van fossiele brandstoffen uit te faseren. Op die manier zouden gezinnen en bedrijven niet meer geconfronteerd mogen worden met plotse prijspieken.

De grote lijnen van het voorstel tot hervorming van de elektriciteitsmarkt dat de Europese Commissie heeft uitgewerkt:

• Consumenten moeten de keuze krijgen uit contracten over een lange termijn (zodat ze zeker kunnen zijn dat de prijs die ze betalen voor een lange periode ongewijzigd blijft) en dynamische contracten (waarbij consumenten hun elektriciteitsverbruik kunnen afstemmen op de actuele elektriciteitsprijs). Van cruciaal belang is wel dat de consumenten vooraf duidelijke informatie krijgen over de mogelijke contracten.
• De integratie van hernieuwbare energie in de elektriciteitsmarkt moet nog verder vereenvoudigd worden.
• Kwetsbare consumenten moeten beter beschermd worden.
• Op momenten van hoge energieprijzen moeten de overtollige inkomsten van producenten kunnen terugvloeien naar consumenten om hen op die manier te beschermen tegen prijsschommelingen.
• Vraagsturing (waarbij consumenten bereid zijn om hun elektriciteitsverbruik aan te passen in functie van de geproduceerde hoeveelheid elektriciteit) en opslag moeten het elektriciteitsverbruik op piekmomenten verminderden.

De volledige tekst met het voorstel van de Europese Commissie kan u terugvinden via volgende link. 

VBO - Het huidige Europese prijsvormingssysteem heeft ons in staat gesteld te profiteren van concurrerende prijzen, hetgeen door de Europese Commissie wordt erkend. Het afgelopen jaar zijn gezinnen en bedrijven echter geconfronteerd met forse prijsstijgingen voor elektriciteit (en gas). Naar aanleiding daarvan besloot de Europese Commissie om een hervorming van de elektriciteitsmarkt voor te stellen. Er moet echter voor worden gezorgd dat het kind niet met het badwater wordt weggegooid. De positieve aspecten moeten worden gehandhaafd en verbeterd en de nadelen en belemmeringen moeten zoveel mogelijk worden weggenomen.

> Met de ‘Critical raw materials act’, de ‘Net-zero industry act’ en de ‘reform of the electricity market design’ stelde de Europese Commissie al een aantal wetgevende initiatieven voor die het Green Deal Industrial Plan concreet moeten maken. De volledige tekst van het Green Deal Industrial Plan is te vinden via volgende link.