Interne dimensie

In de verordening worden duidelijke doelstellingen vooropgesteld om de interne capaciteit van de EU op te krikken. Zo wordt er een naast een lijst van 34 kritieke grondstoffen ook een lijst van strategische grondstoffen opgesteld die cruciaal zijn voor groene en digitale technologieën en voor defensie- en ruimtetoepassingen. Daarnaast bepaalt ze ook bepaalde percentages (zie afbeelding) voor wat betreft de ontginning, de verwerking en de recyclage van grondstoffen die in de EU zouden moeten gebeuren.

Bron afbeelding: Europese Commissie, ‘factsheet on critical raw materials act’, 16 maart 2023

Dit voorstel van verordening zal nu nog door het Europees Parlement en de Raad moeten worden goedgekeurd.

Externe dimensie

In haar mededeling focust de Commissie op verschillende aspecten om ervoor te zorgen dat ze haar toeleveringsketens voor grondstoffen kan diversifiëren. De EU heeft daartoe reeds strategische partnerschappen gesloten met Canada, Kazachstan, Namibië en Oekraïne en ze kijkt ook naar bijvoorbeeld de volgende strategische landen: Noorwegen, Groenland, de Democratische Republiek Congo, Rwanda en Argentinië. Dat zal ze onder andere doen in het kader van de Global Gateway-strategie. Als deel van het handelsbeleid heeft de EU ook reeds in haar vrijhandelsakkoorden met Chili en Nieuw-Zeeland een hoofdstuk grondstoffen opgenomen, ze beoogt hetzelfde in haar akkoord met Australië.

Daarnaast heeft ze verschillende acties voor ogen zoals:

• Een alliantie van gelijkgestemden voor kritieke grondstoffen oprichten (zgn. ‘club voor grondstoffen’).
• De versterking van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) voortzetten, o.m. focus op de onderhandelingen over de multilaterale overeenkomst inzake investeringsfacilitering voor ontwikkeling.
• Bilaterale duurzame-investeringsfaciliteringsovereenkomsten en vrijhandelsovereenkomsten gebruiken om verwerkingscapaciteit te ontwikkelen en win-winpartnerschappen te creëren.
• Het effect van tarieven op het vermogen om kritieke grondstoffen in te voeren opvolgen en de optie bekijken om bepaalde invoerrechten te kunnen schorsen.
• In de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) werken aan de opzet van een EU-exportkredietfaciliteit voor o.a. de ondersteuning van toeleveringsketens van kritieke grondstoffen in het buitenland.

Breder kader: EU Green Deal Industrial Plan

Dat wetgevend voorstel werd samen met de EU Net Zero Industry Act voorgesteld (zie ander artikel). Daarnaast werd ook de hervorming van de opzet van de elektriciteitsmarkt (zie ander artikel) eerder deze week gepubliceerd. De drie voorstellen kaderen in het EU Green Deal Industrial Plan.

Wat vindt het VBO?

• Diversificatie en het opzoeken van nieuwe partners voor grondstoffen moet worden toegejuicht. Net zoals het gebruiken van de handelsagenda en een hervorming van de WTO.
• Betrokkenheid van de private sector ter bepaling van de uitdagingen, oplossingen waaronder bijvoorbeeld belangrijke projecten, kritieke grondstoffen, cruciale partners enz.
• Het vergemakkelijken en versnellen van vergunningsprocedures wordt verwelkomd.
• Het is positief dat er een ambitieus plan is om duurzaam om te gaan met kritieke materialen en dat we een langetermijnvisie ontwikkelen.
• We moeten echter wel vermijden dat er conflicterende regelgeving komt, zoals de Waste Shipment Regulation (waar er bv. geen onderscheid is tussen transport van afval of van grondstoffen voor recyclage). We hopen dat het EU Green Deal Industrial Plan dat als overkoepelend kompas kan voorkomen.