Sommigen wilden spenderen, anderen meer belasten. De enen ijverden voor structurele hervormingen, terwijl anderen tevreden waren met lapwerk. Sommigen hadden oog voor het begrotingsevenwicht om zo te vermijden dat facturen naar de toekomstige generaties werden doorgeschoven, anderen hadden daar minder of helemaal geen oog voor en keken enkel naar de heel korte termijn. Met als te verwachten resultaat dat de begroting een smeltkroes werd van alles een beetje, maar de regering nergens, uitgediepte, structurele maatregelen trof. Op het moment dat ik dit schrijf, beschikken we nog niet over alle teksten of notificaties. Wat niet belet dat er toch een aantal zaken in het oog springen.

Eindelijk aandacht voor de afkalvende concurrentiepositie

Belgiës loonkostenhandicap – de loonkloof met onze belangrijkste handelspartners Frankrijk, Nederland en Duitsland – groeit opnieuw aan richting 16%. De negen indexeringen van 2% in de periode september 2021 tot juli 2023 brengen onze bedrijven in woelig vaarwater. En als de ondernemingen hun producten of diensten door de concurrentiehandicap niet meer aan de man kunnen brengen, dan pas zitten we met een torenhoog probleem: job- en inkomensverlies! Daarom is het zo belangrijk dat de regering de toepassing van de loonnormwet aan de sociale partners bevestigde. Dat is immers de enige duidelijke baken waarover de bedrijven op dit moment nog beschikken.

Daarnaast verwelkomen we de beslissing van de federale regering om bedrijven via een eenvoudige, direct toepasbare maatregel te helpen om de exploderende loonkost ietwat te matigen. Door de patronale bijdragen in de eerste helft van 2023 definitief te verminderen met 7,07% en bedrijven de mogelijkheid te bieden om de patronale lasten in het derde en vierde kwartaal van 2023 uit te stellen tot 2025, krijgen de bedrijven de nodige extra zuurstof.

Het is een goede zaak dat die lastenverlaging en dat uitstel onvoorwaardelijk gelden voor het gros van de bedrijven. Jammer weliswaar dat ze slechts tijdelijk zijn. In 2024 komen de patronale lasten er weer bij en in 2025 moeten de uitgestelde lasten van de tweede jaarhelft van 2023 alsnog worden betaald. Daardoor wordt de concurrentiekrachthandicap in 2024 of 2025 verre van weggewerkt. Kortom, de begroting brengt een streepje zonlicht, maar de donkere wolken aan de horizon zijn nog lang niet opgelost.

Grote stap richting 80% blijft uit

De aangekondigde maatregelen om de arbeidsmarkt verder te hervormen, zijn slechts een kleine stap in de goede richting. Het effectief behalen van een werkzaamheidsgraad van 80% tegen 2030 is nog altijd de beste manier om de financiële houdbaarheid van de begroting te garanderen. Maar willen we de werkzaamheidsgraad effectief naar 80% stuwen, dan moeten er meer doortastende veranderingen worden doorgevoerd.

“Eindelijk aandacht voor de afkalvende concurrentiepositie, maar arbeidsdeal 2.0 ontbreekt” 

De uitbreiding van de flexi-jobs en het maximale aantal uren studentenarbeid zijn stappen voorwaarts, maar met die maatregelen alleen halen we de 80%-doelstelling niet. We kunnen enkel vaststellen dat de grote en broodnodige hervormingen, die de arbeidsmarkt en bijgevolg de begroting kunnen verlichten, uitblijven. Een arbeidsdeal 2.0 ontbreekt.

Laatste kaart op tafel in december

Tot slot speelt de regering in december 2022 een laatste kaart. In de sloturen van het begrotingsconclaaf werd er beslist dat de minister van Financiën tegen het einde van het jaar met een concreet voorstel kan komen voor een eerste stap in de fiscale hervorming. Niemand kan een probleem hebben met een goede, doordachte en evenwichtige fiscale hervorming. Op voorwaarde evenwel dat

(1) de financiering van die hervorming niet ten laste van de bedrijven wordt gelegd;

(2) het hr-beleid in de private sector niet gestoeld wordt op het bestaande rigide hr-beleid in de ambtenarij door allerlei hr-tools gewoon uit de markt te belasten;

(3) de gedragsturende fiscaliteit (bv. ecotaksen) uit de index wordt gehaald (het heeft geen zin om via de fiscaliteit het gedrag van actoren te willen wijzigen als die prikkel via de automatische indexering opnieuw wordt tenietgedaan en dus naar de ondernemingen wordt doorgeschoven);

en ten slotte (4) het ondernemerschap en de interesse om te ondernemen niet afgestraft worden.