Het economisch herstel verlicht dan wel de druk op onze overheidsfinanciën, maar ook daar is waakzaamheid geboden. De economie blijft kampen met schokken in de toeleveringsketens en de hoge energieprijzen drukken de economische groei. De vraag die dus onvermijdelijk rijst, is of de voorgestelde hervormingen wel voldoende zullen zijn om de groei- en jobmotor te doen aanslaan?

Een werkzaamheidsgraad van 80% is de heilige graal om onze begroting op orde te brengen en onze pensioenen betaalbaar te houden. Beide zijn zijden van eenzelfde medaille. De pensioenen verhogen is sympathiek en gemakkelijk. De verhoging van de werkgelegenheidsgraad daarentegen is weinig sexy en vereist moeilijke maatregelen.

Onvoltooide symfonie

 In de beleidsverklaring van de premier werd een rist maatregelen naar voren geschoven om meer mensen aan de slag te krijgen. Enkele goede maatregelen, zoals de activering van het ontslagrecht en de grotere mobiliteit van werkzoekenden tussen de regio’s zullen daar ongetwijfeld toe bijdragen. Maar het individueel vormingsrecht van vijf dagen, wat vorming tot een pure mathematische oefening herleidt en ingaat tegen de creatie van een echte leercultuur, doet dan weer met de ogen rollen.

Ook werd er veel aandacht besteed aan de re-integratie van langdurig arbeidsongeschikten. Ons land kent immers een torenhoge vacaturegraad van 3,51% maar tegelijk een werkloosheidsgraad van 6,7% en een inactiviteitsgraad van 31,8%. In het licht van de doelstelling van een werkzaamheidsgraad van 80%, is een hogere participatiegraad van die belangrijke groep inactieven van groot belang. Goede eerste muzieknoten werden gespeeld, maar de symfonie is verre van voltooid. Goede intenties moeten nu gevolgd worden door doortastende maatregelen.

Breek die muren af

De voorbije decennia hebben we rond ons arbeidsmarktbeleid stelselmatig de muren opgetrokken. Superbescherming, hoge kosten om te ontraden, syndicaal vetorecht … Kortom, alles om een soepel werkende arbeidsmarkt zoals in de Scandinavische landen te vermijden. De arbeidsmarkt  werd een versterkte burcht met gelukkige insiders (jobs) en outsiders (werklozen) die de klos zijn. Wie een job heeft, wordt beschermd. Wie werkloos is, moet over die hoge muren proberen te klauteren. Een van de meest onuitlegbare gemiste kansen in dat verband betreft de e-commerce.  Het beste bewijs dat we niet in staat zijn om onze arbeidsmarkt aan te passen aan de snel veranderende wereld waarin we leven. De hervormingen van de starre regels rond e-commerce, die ons jaarlijks 0,3 à 0,4% economische groei kosten en waardoor we het voorbije decennium al tienduizenden jobs naar Nederland en Duitsland zagen vertrekken, worden ook nu weer  doorgeschoven naar een rondetafel met onzekere afloop of naar het zoveelste onderzoek.

De grote omwenteling naar een flexibele arbeidsmarkt die muren rond de ‘werkburcht’ sloopt, blijft voorlopig echter uit. De blijvende krapte en de mismatch tussen vraag naar en aanbod van arbeid enerzijds en het grote aantal inactieven in ons land anderzijds wijzen nochtans op structurele problemen in de werking van onze arbeidsmarkt.

Energie en inflatie

Daarnaast mogen we de impact van de oplopende loonkosten ingevolge de automatische indexering alsook de hogere energiekosten niet onderschatten. Samen met een licht verzwakkende economische groei is dat een gevaarlijke cocktail die snel kan leiden naar een gevaarlijke loon-prijsspiraal. Het lopende sectoraal loonoverleg houdt dat best in het achterhoofd als we willen vermijden dat de loonkostenhandicap ten opzichte van onze belangrijkste handelspartners opnieuw richting 15% of meer oploopt. Tussen 2010 en 2016 zorgde een dergelijk concurrentienadeel ervoor dat we tienduizenden jobs verloren. Een scenario dat we te allen prijze moeten vermijden.

Stilstand betekent achteruitgang

Na het bestrijden van de coronacrisis, wat deze regering samen met de regionale overheden puik aanpakte, is nu het moment aangebroken om ons land los te wrikken en structurele veranderingen in gang zetten. Om onze welvaart te vrijwaren, moeten we er echt in slagen om 8 op de 10 Belgen tussen de 20 en 65 aan de slag te krijgen. Mislukken is geen optie. Ook de sociale partners en de interministeriële conferentie tussen de verschillende ministers van Werk zullen in de komende maanden dus vooruitgang moeten boeken. We hebben geen tijd te verliezen. Stilstaan betekent achteruitgaan.