Groen licht voor een modern verbintenissenrecht
Op 21 april 2022 heeft de Kamer van Volksvertegenwoordigers Boek 1 (Algemene Bepalingen) en Boek 5 (Verbintenissen) van het Burgerlijk Wetboek goedgekeurd. Het verbintenissenrecht is een essentiële bouwsteen van het recht. Niet alleen omdat het een directe impact heeft op de verhoudingen tussen mensen in het dagdagelijkse leven, maar ook omdat het de basis vormt voor andere rechtstakken. Het VBO verwelkomt de modernisering van het verbintenissenrecht, die steunt op een jarenlange voorbereiding door gezaghebbende experten.
(R)evolutie van het recht
Dat het nieuwe verbintenissenrecht een evolutie – en geen revolutie – betekent, was een terugkerende slagzin tijdens de parlementaire besprekingen. De kern van het verbintenissenrecht blijft inderdaad onaangetast. Het verbintenissenrecht werd een modern jasje aangemeten, waarbij vaste rechtspraak gecodificeerd werd. De toegankelijkheid van het recht neemt daardoor toe.
Op een aantal punten gaat de wetgever uiteraard verder dan een loutere codificering. Zo worden de precontractuele en de postcontractuele fase uitvoeriger geregeld. Aan de rechter worden ruimere mogelijkheden gegeven om het evenwicht tussen de wilsautonomie van partijen en de bescherming van de zwakkere contractspartij te garanderen. Ook krijgen contractpartijen bijkomende bevoegdheden bij de tekortkoming aan contractuele verbintenissen.
Imprevisieleer
De opeenvolgende crisissen van de voorbije jaren tonen aan welke impact onvoorzienbare omstandigheden kunnen hebben op lopende overeenkomsten. Een onverwachte stijging van kosten of een schaarste aan materialen kan ertoe leiden dat de nakoming van de oorspronkelijke overeenkomst buitensporig bezwaard wordt. Voor partijen die geconfronteerd worden met dergelijke gewijzigde omstandigheden is het van belang dat de oorspronkelijke overeenkomst aangepast kan worden aan de nieuwe situatie.
De wettelijke verankering van de imprevisieleer biedt daarvoor soelaas. Mits aan een aantal voorwaarden wordt voldaan, hebben partijen voortaan het recht om het oorspronkelijke contract te heronderhandelen. Een succesvolle onderhandeling kan uitmonden in de aanpassing of beëindiging van het contract. Wanneer de heronderhandelingen mislukken kan op verzoek van één van de partijen de rechter in kortgeding gevat worden, die op zijn beurt bevoegd is om het contract ofwel aan te passen aan de nieuwe situatie, ofwel geheel of gedeeltelijk te beëindigen.
Inwerkingtreding
Het nieuwe verbintenissenrecht is van toepassing op alle overeenkomsten die gesloten worden na de inwerkingtreding. Afhankelijk van de datum van publicatie in het Belgisch Staatsblad zal dat vermoedelijk 1 november 2022 of 1 december 2022 zijn. Opgelet, het oude verbintenissenrecht blijft dus nog steeds van toepassing op lopende overeenkomsten, die bepalingen zullen dus nog geruime tijd doorspelen.
Foto ©belga
