Zonder responsabiliseringsmechanismen en een hogere werkzaamheidsgraad stevenen we af op een onhoudbare situatie
Deze namiddag kwamen de vertegenwoordigers van werkgevers- en werknemersorganisaties en de regering bijeen om zich te buigen over de begroting van de sociale zekerheid. Een van de centrale vragen is of, zoals het regeerakkoord voorziet, we erin slagen om én de sociale zekerheid op een goed en betaalbaar niveau te houden én om meer mensen aan de slag te krijgen. Als gevolg van de vergrijzende bevolking, staat de financiering van onze sociale zekerheid voor heel wat uitdagingen: het grote aantal inactieven (1,7 miljoen mensen), de korte loopbanen en de zwakke werkzaamheidsgraad van bepaalde categorieën ten opzichte van andere landen. Volgens het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO), is het behalen van een werkzaamheidsgraad van 80% tegen 2030 nog steeds de beste manier om de financiële houdbaarheid van onze sociale zekerheid te garanderen.
Om die 80% over negen jaar te kunnen behalen en om onze sociale zekerheid veilig te stellen, is er dringend nood aan een coherent beleid. Meer inkomsten voor de sociale zekerheid genereren door zoveel mogelijk mensen aan het werk te krijgen, moet prioriteit nr. 1 zijn. Enerzijds moeten we daarvoor mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt opnieuw activeren en re-integreren, zodat we de werkloosheidsuitgaven, die vandaag 8,2 miljard euro bedragen, kunnen drukken. Anderzijds zou het opnieuw activeren en re-integreren van langdurig zieken de uitgaven inzake invaliditeit, die vandaag oplopen tot 7,2 miljard, verlichten. Daarom is het VBO gekant tegen de contraproductieve voorstellen die de jongste weken circuleerden, zoals de onbeperkte werkloosheidsuitkeringen bij ontslag, waarbij inactiviteit eerder aangemoedigd dan ontmoedigd werd.
De evenwichtsdotatie, een blanco cheque
De evenwichtsdotatie, die dient om de socialezekerheidsbegroting in evenwicht te brengen, bedraagt in 2021 meer dan 6 miljard euro. Op dit moment is die dotatie eenvoudigweg een blanco cheque, aangezien ze elk jaar automatisch het tekort in de sociale zekerheid aanvult. En dat ongeacht het bedrag dat moet worden vrijgemaakt en zonder responsabiliseringsmechanisme. De evenwichtsdotatie komt bovenop de basisdotatie en de alternatieve financiering, allebei reeds gefinancierd door de Staat, wat betekent dat deze interventies 1/3 van de socialezekerheidsinkomsten uitmaken. De evenwichtsdotatie is de facto een gewone, ongeconditioneerde overheidssubsidie geworden waardoor elke aanzet tot responsabilisering wegvalt.
Naar een duurzame, doeltreffende, moderne en eenvoudige sociale zekerheid
Het VBO pleit al jaren voor een beleid gestoeld op de realiteit van de arbeidsmarkt, en dat niet blind is voor de ontsporende en onhoudbare evolutie van het socialezekerheidsbudget. Het is tijd voor een grondig debat over de uitdagingen van de arbeidsmarkt en de sociale zekerheid op korte, middellange en lange termijn.
“We staan vandaag voor gigantische uitdagingen: een exponentieel stijgende vergrijzingskost, en kosten voor de gezondheidszorgen, te veel burgers op arbeidsleeftijd in inactiviteit, enorme tekorten aan arbeidskrachten die de economische groei fnuiken, en daarbovenop aanhoudend stijgende uitgaven in de sociale zekerheid. Het automatisme van de evenwichtsdotatie die de eindrekening telkens moet doen kloppen zet niet aan tot enige responsabilisering, noch tot de noodzaak om in te zetten op een duurzame, performante en eigentijdse sociale zekerheid. Het is hoog tijd om na te denken over de toekomst van onze sociale zekerheid, ook in het belang van de volgende generaties”, aldus Monica De Jonghe, directeur-generaal en Executive Manager van het competentiecentrum Werk & Sociale zekerheid.
